2018 yılında Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) geçici listesine alınan Gaziantep’in tarihi altyapısı, gerçekleştirilen restorasyon çalışmalarının ardından turizme kazandırılmıştır. Kentin yeraltı su tesisleri, kasteller ve livaslar günümüzde de işlevini sürdürmektedir. Türk mimarisinde sadece Gaziantep’te bulunan 1282 yılında inşa edilen kasteller, tuvalet, yıkanma alanı, dinlenme ve abdest alma yerleri, çamaşır ve yün yıkama mekanları ile bazılarında namaz kılma alanlarını barındırmaktadır.
Gaziantep’te 20 Kastelden 6’sı Varlığını Koruyor
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yalnızca Gaziantep’te bulunan yer altı su tesisleri, geçmişin su dağıtım sistemleri arasında yer almaktadır. Yapıların turizme kazandırılmasına yönelik çalışmalar sonuç vermekle birlikte, kastellerin evler modern manada su sistemine kavuşana kadar önemini sürdürdüğü bilinmektedir. Kentte 13 ve 16. yüzyıllarda inşa edildiği tahmin edilen, geçmişte var olan yaklaşık 20 kastelden 6’sı günümüzde hala ayaktadır. Su sistemi aracılığıyla evlerin altından geçen “Livas” adı verilen su yollarıyla her eve su ulaşımının sağlandığı da kaydedilmiştir.
Yerli ve Yabancı Turistlerden Tarihi Kastel ve Livaslara Yoğun İlgi
Şahinbey Belediyesi tarafından gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları sonucunda turizme kazandırılan, Selçuklu ve Osmanlı mimarisinden izler taşıyan kasteller, yerli ve yabancı turistlerin yoğun ilgisini çekmektedir. Artan ziyaretçi sayısıyla birlikte kasteller, turistlerin beğenisini kazanmaktadır.
Kasteller ve Livaslar, Günümüzde de Canlılığını Koruyor
Kültür elçisi Nişan Aziz Koç, Gaziantep’i her ziyaretinde kastelleri görmeden geçmediğini belirterek, kastel ve livasların kentin tarihindeki önemine dikkat çekmiştir. Geçmişte sosyal hayatın merkezi olan bu yer altı su tesislerinin günümüzde hala hizmet verdiğini ifade eden Koç, Gaziantep’teki kastel ve livasların Türkiye’nin diğer bölgelerinde bulunmadığını vurgulamıştır.
“Kastellerin Bakımları, Restorasyonları ve Şu Anki Durumu Gerçekten Muazzam”
Gaziantep’in kastellerle öne çıktığını ifade eden Koç, “Kastel, köklü bir yapı biçimi olarak Gaziantep ile özdeşleşmiştir. Bu durum, şehrin kültürel tarihi değerlerini artırmaktadır. Aktif olarak 6 kastel mevcut ve bunların bakımları ile restorasyonları gerçekten etkileyici. Misafirlerimizi bu kastellere getirip gezdiriyoruz” açıklamasında bulunmuştur.
Berrin Akkoyunlu, Tekirdağ’dan Gaziantep’e gezmeye geldiğini ve Kozluca Kasteli’ni ziyaret ettiğini, kasteli çok beğendiğini dile getirerek, herkesin kastelleri görmesi ve tarihi yerlerinde yaşaması gerektiğini söylemiştir.
