İsrail ile İran arasındaki savaşın yarattığı etki, enerji ve lojistik alanlarında yaşanan tahribatla birlikte, gübre sektörünü derinden sarsmakta ve bu durumun Gaziantep ve çevresindeki tarım üretimine doğrudan tehdit oluşturduğu bildirilmektedir.
Bölgesel Savaşın Küresel Tarım Üzerindeki Yansımaları
Artan enerji kaynaklarına yönelik saldırılar ve jeopolitik riskler, gübre tedarikinde önemli aksamalar meydana getirmiştir. Özellikle üre ve amonyak gibi gübre çeşitlerinin tedarik zincirinin bozulması, girdi maliyetleri yüksek olan Türk çiftçisini daha zor bir duruma sokmaktadır. Gaziantep’in tarımda önemli konumda olan Nizip, Araban ve Oğuzeli gibi ilçelerinde gübre temininde ciddi belirsizliklerin yaşandığı ifade edilmektedir.
Lojistik ve Enerji Darboğazı Fiyatları Tetikledi
Savaşın ilk günlerinden bu yana bazı gelişmeler yaşanmıştır:
İsrail’in doğalgaz sahalarının kapanmasıyla birlikte Mısır’daki gübre üretim tesisleri faaliyetlerini durdurdu.
İran petrolüne dair riskler, brent petrol fiyatlarının artmasına ve bunun da üretim ve nakliye maliyetlerine yansımasına neden oldu.
Süveyş Kanalı ve Hürmüz Boğazı’ndaki güvenlik riskleri, Katar ve Suudi Arabistan gibi önemli üretici ülkelerin ihracatını yavaşlattı.
Tüm bu etkenler sonucunda dünya genelinde gübre fiyatları artarken, Türkiye’de bazı firmalar satışlarını durdurmuş ve piyasada bir panik havası oluşmuştur.
Gaziantep Çiftçisi Tedirgin
Gaziantep Tarım ve Orman İl Müdürlüğü’nden edinilen bilgilere göre, bölgedeki çiftçiler gübre temininde dikkatli davranmayı tercih ediyor. Stoklama eğilimlerinin arttığı ancak fiyatların dalgalı bir seyir izlediği bildirilmektedir. Özellikle pamuk, buğday ve zeytin üreticilerinin bu belirsizlik karşısında ciddi endişe taşıdığı kaydedilmektedir.
Tarım uzmanları, fiyat oynaklığı ve tedarik zorluklarının tarımda planlama sorunlarına ve verim kaybına yol açabileceği uyarısında bulunmaktadır.
Gübre Sektöründe Kriz Derinleşiyor
Sektör temsilcileri, savaşın yalnızca fiziksel üretimi değil, aynı zamanda psikolojik etkileriyle de satış davranışlarını değiştirdiğini vurgulamaktadır. Şirketlerin büyük çoğunluğunun satışlarını durdurmasının yanı sıra, sigorta ve navlun maliyetlerinde %100’e yakın artışlar yaşanmıştır. Alternatif rotaların kullanılması, fiyatlar üzerinde daha fazla baskı oluşturmakta ve maliyetleri artırmaktadır.
Türkiye İçin Uyarı: Alternatif Kaynaklardan Stok Şart
Uzmanlar, Türkiye’nin en uygun yolunun kısa vadede alternatif kaynaklardan daha yüksek maliyetle de olsa sınırlı miktarda gübre stoklamak olduğunu belirtmektedir. İç tüketim için gerekli olan azotlu gübrelerin temin edilmesi gerektiği vurgulanmakta, aksi halde tarım üretimi ve gıda arz güvenliğinin tehdit altında kalabileceği ifade edilmektedir.
Küresel Düzeyde Etkilenen Ülkeler ve Türkiye’nin Yeri
Gübre tedarikinde savaş nedeniyle en fazla etkilenen ülkelerin başında Mısır, Hindistan, Bangladeş, Katar ve Suudi Arabistan gelmektedir. Türkiye de bu tedarik zincirinin bir parçası olarak doğrudan etkilenmektedir. İran’ın yıllık 5 milyon ton üre ihraç etmesi ve İsrail’in 4,5 milyon tonluk potasyum gübre üretim kapasitesi göz önüne alındığında, yaşanan savaşın etkileri tüm tarım sektörü üzerinde hissedilmektedir.
