2023 SEÇİMLERİ VE GAZİANTEP’TE AKP

12 Eylül öncesi güçlü bir sol damara sahip olan Gaziantep askeri darbe, siyasi parti ve sendikaların kapatılması, siyasi yasaklar, cezaevine giren veya yurt dışına çıkmak zorunda kalanlar nedeniyle insan kaynağını ciddi manada kaybetmesine neden oldu. 12 Eylül sonrası askerin vesayeti ile ANAP’ın tedavüle sokulması, sermaye sınıfının gelişmesi, yoğun göç gibi birçok değişkene bağlı olarak hızlı bir muhafazakarlaşma sürecine girildi.

AKP’nin tabanını nasıl genişlettiğini işte tam da buradan başlayarak anlatmak gerekiyor. O nedenle sizi 32 yıl önceye götürüp, 1991 seçimlerinden başlayarak günümüze getirmek istiyorum.

Gaziantep’te 1991 seçimlerine 4 parti girdi. 512 bin seçmenin oy kullandığı o sene SHP 112 bin oy ile (yüzde 28.3) ile 5 vekil, DYP 110 bin oy (yüzde 27.8) ile 4 vekil çıkardı. Barajı aşamayan ANAP yüzde 19 ile 77 bin, Refah Partisi ise yüzde 17 ile 71 bin oy aldı.

1991 seçimlerinde siyasi yelpazenin sağını oluşturan DYP-ANAP-Refah 258 bin oy toplarken, görüldüğü gibi SHP 112 bin oy alabildi.

539 bin seçmenin sandığa gittiği 1995 seçimlerinde sahneye DSP çıktı. Ecevit ile arkasına bir rüzgar alan ortanın solcuları 68 bin 413 oy ile üçüncü parti olurken CHP bu seçimde 44 bin 108 oy ile beşinci parti oldu. Seçimin galibi milli görüşü savunan İslamcılar oldu. Refah Partisi yüzde 23.8 oy ile sandıktan birinci çıktığı seçimde vatandaşlardan 100 bin 268 oy aldı. ANAP 71 bin 857, DYP ise 57 bin 678 oya ulaştı.

1995 seçimlerinde Refah-ANAP-DYP 228 bin 821 oyu hanelerine yazdırırken, CHP-DSP 112 bin 821 oy ile yüzde 50 fark yediler.

Seçmen sayısının 618 bin 27’ye yükseldiği 1999 seçimlerinde makasın ucu iyice açılmaya başladı. Çünkü Gaziantep’te bu seçimlerde MHP de vardı ve terör olaylarının (PKK) zirveye çıktığı o yıl MHP 99 bin 444 oy ve yüzde 20 ile sandıktan birinci parti olarak çıktı. Milliyetçileri; 97 bin 25 oy ile DSP, ciddi bir oy kaybına uğrayarak 78 bin 822 oy alan Fazilet, 51 bin 323 oy alan DYP, 49 bin 369 oy alan ANAP izledi. CHP’nin  büyük bir hayal kırıklığı yaratarak ülke barajının altında kaldığı 99 seçimlerinde sosyal demokratlar Gaziantep’te 69 bin 568 oy almayı başardı ama doğal olarak vekil çıkaramadı.

1999 seçimlerde sağ partiler yine oylarını arttırarak 278 bin 958 oy alırken, CHP-DSP 166 bin 593 oy alabildi. Aradaki fark 112 bin oya ulaştı.

Türkiye’de 99 depreminin yıkıcılığı, ekonomik kriz, Ecevit’in hastalığı gibi olumsuzluklar yaşanırken, Milli Görüş ideolojisinden ayrılan Recep Tayyip Erdoğan, yol arkadaşları kurduğu AKP ile arkasına çok güçlü bir rüzgar aldı.

2002 seçimlerine bu atmosferde giren AKP Gaziantep’te 638 bin seçmenden 193 bininin oyunu alıp yüzde 40  ile 7 milletvekili çıkardı. Genelde Türkiye, özelde Gaziantep’te 21 yıl sürecek olan AKP iktidar da başlamış oldu.

Aşağıdaki tabloda, başta da söylediğim gibi farklı değişkenlere bağlı olarak değişim-dönüşüm gösterip muhafazakarlaşan Gaziantep’te AKP sağ partilerin oylarını konsolide ederek kar topu gibi büyüdü.

AKP’nin kendisini iktidara taşıdığı 2022 seçimlerine o kadar çok benzeyen bir durum var ki tarih tekerrürden ibaret dedirtiyor. 99 yılındakinden çok daha büyük bir deprem, daha yakıcı ekonomik sorunlar, kaynak kullanımı, yolsuzluk iddiaları, derinleşen yoksulluk, yasaklar 21 yıl süren iktidar yorgunluğu son seçimlerde alınan oy oranının yüzde 10 gerilemesi gibi birçok siyasi sarmal ile 2023 seçimlerine girecek olan AKP’de bu kez işler hiç kolay olmayacak.

Siyasi parti, ittifaklar ile yurttaşın seçime katılımının çok yüksek olmasını beklediğim bu seçimler birçok sürprize gebe. Ben anketlere inanan bir gazeteci değilim. 14 Mayıs akşamı herkesi şaşırtacak sonuçlar çıkacağını düşünüyorum.

AKP’nin Gaziantep’te en önemli avantajı güçlü belediyelere sahip olması. Burada da deprem nedeniyle Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin (Nurdağı-İslahiye) insan kaynağı ile  kentimizde olması ve seçim boyunca burada kalacağı düşüncesinden hareket ederek kısmi de olsa bir denge sağlanır mı diye düşünmeden edemiyorum?

AKP’de kimin aday olduğunun bir önemi yok. Zaten yolun başından bu yana genel merkez belirliyor. Seçmen de zaten kimi seçtiğine bakmıyor.

Ama CHP için durum bunun tam tersi. Seçmen aday listesine bakarak oy veriyor.

Seçimin iki güçlü partisi, iki güçlü cumhurbaşkanı adayına bakarak seçimin Gaziantep’te kıra kırana geçeceğini söylemek mümkün.

Bunun için CHP listesinin; yerellik, demografi, etnisite, inançlar, iş dünyası ve kadınları kapsayan bir dağılım gözetilerek yapılması gerekiyor.

Benim, yüzyılın seçiminde Gaziantep’te sağ oyların geçmişi, AKP’de bloklaşması ve iktidar partisi ile ilgili analizlerim bu şekilde.

Sizlerin ne dersiniz bilemiyorum ama düşüncelerinizi benimle paylaşırsanız sevinirim.

Murat Güreş

[email protected]