TBMM Sanayi Komisyonu tarafından benimsenen ve kamuoyunda “11. madde” olarak bilinen düzenleme, zeytinlik alanlarda enerji ve madencilik projelerine izin verilmesini sağladı. Ziraat mühendisleri ve çevre hukukçuları gibi birçok uzman, bu değişikliğin tarım alanları ve ekolojik denge için ciddi tehditler oluşturduğuna dair uyarılar yapıyor.
Yenilikler: Koruma Kaldı, Faaliyetler Başlayacak
Yeni düzenleme, “kamu yararı” gerekçesiyle zeytinlik alanlarda maden çalışmalarına olanak tanıyor. Bu çerçevede:
- Zeytinliklerde geçici maden tesisleri kurulabilecek.
- Zeytin ağaçları yerinden taşınarak yeni alanlar oluşturulacak.
- ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) süreçleri eş zamanlı yürütülebilecek ve bazı kurumlardan görüş alınmaması durumunda, bu durum “olumlu görüş” olarak değerlendirilecek.
Bu gelişme, 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun çerçevesinde zeytinliklere sağlanan koruma kalkanını etkisiz hale getiriyor.
Ziraat Mühendisi Bozgeyik: “Geri Dönülemez Zararlar Olabilir”
Ziraat Mühendisi Karaca Bozgeyik, yapılan yasayı eleştirerek, zeytinliklerin koruma statüsünün ihlal edildiğini belirtti. Önceki benzer girişimlerin Danıştay tarafından iptal edildiğini hatırlatan Bozgeyik, bu durumun yeni düzenlemeyle doğrudan yasalaştırıldığını ve Cumhurbaşkanı onayına sunulacağını ifade etti. Bu sürecin yeniden bir yargı süreci başlatabileceğini vurguladı.
Bozgeyik, özellikle ÇED süreçlerinin zayıflatılmasının çevresel denetimlerin etkinliğini azaltacağını dile getirdi. “ÇED raporu alınmadan projeler onaylanmış sayılacak. Bu, zeytinlikler ve diğer doğal alanların tehdit altında olduğunu gösteriyor” şeklinde konuştu.
Zeytinlikler ve İklim Hedefleri Çelişiyor
Düzenlemenin, Türkiye’nin 2053 yılı için belirlenen net sıfır karbon hedefleriyle çeliştiği ifade ediliyor. Zeytinlikler, karbon yutak alanları olarak ekolojik dengenin korunması açısından kritik öneme sahip. TMMOB, WWF ve TEMA gibi sivil toplum kuruluşları, yasanın mevcut haliyle iklim politikaları ve uluslararası çevre sözleşmeleriyle uyumlu olmadığını dile getiriyor.
Gaziantep İçin Yeni Gelişmeler
Gaziantep, Güneydoğu Anadolu’da zeytin üretiminin hızla geliştiği merkezlerden biri olma özelliği taşıyor. Son yıllarda artan zeytinlik alanları, kırsal kalkınma ve yerel ekonomi açısından önemli bir katkı sağlıyor. Yeni düzenleme, bu bölgelerin enerji veya madencilik projeleri için dönüşümünü sağlayarak tarımsal üretimi ve kırsal yaşamı tehdit altına sokuyor.
Zeytin üreticileri, ağaçların taşınmasının veya yeni alanlara dikilmesinin yalnızca kâğıt üzerinde bir çözüm olduğunu ve zeytinin toprağa ve iklime bağlılığının bu uygulıları geçersiz kıldığını vurguluyor.
Hukuki Süreç Başlıyor
2022 yılında Danıştay, benzer bir düzenlemeyi anayasal koruma ilkelerine aykırı bularak iptal etmişti. Ancak mevcut değişikliğin yasa ile getirilmesi, hukuki süreci daha karmaşık hale getirecek. Yine de hukukçular, anayasa, çevre koruma yasaları ve uluslararası sözleşmelere dayalı itirazların gündeme gelebileceğini belirtiyor.
